Dönem sonu işlemleri; belli bir tarih itibariyle işletmenin mali tablolarını hazırlamaya ve bu mali tablolarda yer alacak bilgilerin gerçekliğini ve doğruluğunu tespit etmeye yönelik işlemler olarak tanımlanmaktadır.

Bu yazımızda; siz müşterilerimiz ve meslektaşlarımızın yararlanabileceği ümidiyle dönem sonu yapılacak işlemlere ana başlıkları ile değinerek ve bazı örnekler ile anlatmak istedik.

Öncelikle aşağıda sırasıyla anlatacağımız kapanış işlemlerine başlamadan bazı belgelerin hazırlanması ve dosyalanması ileride yapılacak çalışmalar için yardımcı olacaktır.

Bu belgeleri şu şekilde sıralaya biliriz;

1. Yukarıdaki işlemlere başlamadan önce ve bu işlemler bittikten sonra ayrıntılı mizan alınarak kontrol yapılması ve ilgili mizanın dosyalanması
2. 2- Maliyet ve gider yansıtma hesaplarına ait kayıtların yapılmasından sonra ayrıntılı mizan alınarak kontrol yapılması ve ilgili mizanın dosyalanması
3. 3- Yansıtma ve gider ile maliyet hesaplarının karşılaştırılarak kapatılmasından sonra ayrıntılı mizan alınarak kontrol yapılması ve ilgili mizanın dosyalanması
4. 4- 6 hesapların 690 hs kapatılmasından sonra ayrıntılı mizan alınarak kontrol yapılması ve ilgili mizanın dosyalanması

Dönem sonu işlemlerini ana başlıklara alacak olursak;

1. Özün Önceliği Kavramı Açısından Yapılacaklar
2. Yabancı Paralı Hesapların (Döviz) Yıl sonu İşlemleri
3. Dönemsellik Kavramı Açısından Yapılacaklar
4. Amortismanların Hesaplanması
5. Karşılıkların Ayrılması:(İhtiyatlık Kavramı Gereği)
6. Bir Yıllık Süreyle İlgili Yapacaklar (Bilanço İlkeleri)
7. Satışların Maliyetlerinin Hesaplanması ve Giderlerin Devri
8. Gelir Tablosu Hesaplarının Kapatılması

Şeklinde açıklaya biliriz.

Bu kısmı da;

1. Genel Geçici Mizanın Düzenlenmesi
2. Dönem Sonu Envanterinin Çıkarılması
3. Dönem Sonu Muhasebe İşlemlerini Yapılması
4. Kesin Mizanın Düzenlenmesi
5. Finansal Tabloların Hazırlanması
6. Kapanış Kayıtlarının yapılması

Şeklinde de özetleye biliriz.

1. Özün Önceliği Kavramı Açısından Yapılacaklar

• Vadesi yeni yıla ait olan çeklerin özünde senet niteliği taşıdığı için alacak senetlerine devredilmesi gerekir.
• Aynı nedenle vadesi yeni yıla ait olan verilen çeklerin borç senetleri hesabına devredilmesi gerekir.
• Alıcılar hesabında alacak bakiyesi veren cari hesapların (alıcılar hesabı borç karakterli bir hesaptır.) alınan sipariş avansları hesabına devredilmesi gerekir.
• Satıcılar hesabında borç bakiye veren firmalar varsa (normal olarak alacak bakiyeleri vermeleri gerekir.) verilen sipariş avanslarına devredilmesi gerekir.

• Yabancı Paralı Hesapların (Döviz) Yıl sonu İşlemleri

• 1- Döviz kasası V.U.K.’ nun ilgili Genel Tebliğin 31.12 …. kuru (efektifler kuru) ile değerlendirilerek ortaya çıkacak olumlu fark kambiyo gelirlerine kaydedilir. (Döviz değerinin yükseleceği düşünülerek bu maddeler yapılmıştır.)

 ____________ 31.12 .. _____________

100.20 Döviz Kasası

                                  646.xx Kambiyo Karları

                                  646,..,…Döviz Gelirleri

____________ … /…. _____________

•  Kasa hariç diğer dövizli hesaplar V.U.K. ilgili Genel Tebliğinin 31.12. .. döviz alış kuru ile değerlendirilerek ortaya çıkan olumlu ve olumlu ve olumsuz farklar kambiyo karları veya zararları hesaplarına kaydedilmesi gerekir. NOT: Yabancı paralı çek, senet, verilen avans ve alacaklar için ilgili hesaplar borçlandırılıp farklar “ 646-Kambiyo Karlarına” alacak yazılır. Yabancı paralı alınan avanslar, borçlar varsa kur farkları “656- Kambiyo Zararları “ hesabına borç ilgili hesaplara alacak kaydedilir

               ____________ 31.12 .. _____________

               101.40 X Bankası Döviz Hesabı

                                            646.xx Kambiyo Karları 646

                                             Döviz Gelirleri

                ____________ …. /….. _____________

•  Yabancı paralı alacaklar ilgili yıldaki ihracatlardan kaynaklanıyorsa 31.12…. kuruna göre doğan farklar 601 İhracat Hasılat hesabına alacak verilerek muhasebeleştirilir.

• Dönemsellik Kavramı Açısından Yapılacaklar

• Yeni yıla ait olduğu halde cari yılın giderine yazılmış hesaplar varsa araştırılarak düzeltilmesi gerekir.(Yeni yıla ilişkin sigorta poliçeleri, abonelik, vb. )
• Doğrudan gider yazıldığı halde sene sonunda tüketilmemiş malzemenin araştırılarak stoklara alınması gerekir.(Örnek: Sarf yazılan yardımcı malzeme)
• Gelecek yıllara ait olup cari yıla gelir yazılmış hesaplar varsa araştırılarak düzeltilmesi gerekir.(Peşin alınan kiralar gibi.)
• Henüz belgesi gelmemiş ancak cari yıla ait tüm giderlerin tahakkuk ettirilmesi gerekir.(Elektrik, su, telefon gibi.)

• Amortismanların Hesaplanması

• Yıl sonunda, ilgili oldukları bölümlere göre amortisman ayrılarak, 740, 750, 760, 770 hesaplara kaydedilir.

• Amortisman ayrılacak kıymet, maddi duran varlık ise 257. Maddi olmayan duran varlık ise 268. hesabı kullanılır.

                ____________ 31.12 .. _____________

               740. Hizmet Üretim Maliyeti

               750. Ar-Ge Giderleri

              760. Paz. Sat. ve Dağ. Giderleri

               770. Genel Yönetim Giderleri

               257/268. Birikmiş Amortismanlar

                ____________ …. /….. _____________

• Karşılıkların Ayrılması:(İhtiyatlık Kavramı Gereği)

• Şüpheli ticari alacaklar karşılığının ayrılması gerekir. (İlgili olduğu dönemde vadesi geçtiği halde tahsil edilemeyen dava ve icra safhasındaki alacaklar ile bir defadan hazla istenmesine rağmen tahsil edilemeyen, dava açılmasına değmeyecek kadar küçük alacaklar (dava masrafı alacaktan fazla ise dava açılmasına değmeyecek kadar küçük alacaktır.) için şüpheli alacak karşılık karşılığı ayrılabilir. Teminatlı alacaklar için karşılık ayrılamaz.

• Stoklarda rayice göre veya bozulma v.b. nedenlerle değer düşüklükleri varsa stok değer düşüklüklerinin ayrılması gerekir. Stok değer düşüklüğü için Takdir Komisyonu kararına göre ise dönem giderlerine şayet Takdir Komisyonun kararı yoksa KKEG kaydedilmesi gerekir.

• Reeskont İşlemleri: Varlıklar gerçek tasarruf değerleri ile görmek ilkesinden hareketle vadeli senetler reeskonta tabi tutulması gerekir.

• Bir Yıllık Süreyle İlgili Yapacaklar (Bilanço İlkeleri)

• 31.12.tarihinde 1 yıl veya daha kısa süreli varlıklar duran varlıklar içinde varsa dönen varlıklara devredilmesi gerekir.
• 31.12.tarihinde 1 yıldan uzun süreli varlıklar dönen varlıklar içinde varsa duran varlıklara devredilmesi gerekir
• 31.12… tarihinde 1 yıldan kısa süreli kaynaklar uzun vadeli yabancı kaynaklar içinde varsa kısa vadeli yabancı kaynaklara devredilmesi gerekir.
• 31.12.tarihinde 1 yıldan uzun süreli kaynaklar kısa vadeli yabancı kaynaklar içinde varsa uzun vadeli yabancı kaynaklara devredilmesi gerekir.

• Satışların Maliyetlerinin Hesaplanması ve Giderlerin Devri

• Vergi Usul Kanunu’nun 186. maddesi çerçevesinde, 31.12.2017 tarihi itibariyle envanter çıkartılması ve bunların Kanun’un ilgili maddelerinde öngörülen kurallar doğrultusunda değerlenmesi gerekmektedir.
• İhracat hâsılatının(FOB) binde 5’i oranındaki tutar; götürü gider olarak kurum kazançlarından indirim konusu yapılabilmektedir.

Bu Kısım Özetle;

1. Satılan mamuller maliyetinin hesaplanması
2. Satılan Ticari Mallar Maliyetinin Hesaplanması
3. Satılan Hizmet Maliyetinin Hesaplanması
4. Giderlerin Devri

Bu maddelerden sonra bütün 700’lü hesaplar kapanacaktır.

• Gelir Tablosu Hesaplarının Kapatılması

• Hasılat, gelir ve kar hesaplarına borç (60. 64. 67 ile başlayan hesaplar ) 690 hesaba alacak yazılarak gelirler 690 Dönem Karı-Zararı hesabının alacağına (kar’a) devreder.
• Maliyet, gider ve zararlara ait hesaplara (61-62-63-65-66-68 ile başlayan hesaplara) alacak 690 hesaba borç yazılarak, giderler 690 Dönem Karı-Zararı hesabının borcuna (zararına) devredilir.
• 691 Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları hesabın aynı isimli 370 kod nolu bilanço hesabına devredilmesi gerekir.
• 193 hesabın 371 hesaba devredilmesi gerekir. (193, 691’den büyükse sadece 691 kadarı devredilir.)
• Dönem karının (690 hesap) kapatılması gerekir
• 692 hesabın (Dönem Net Karı veya Zararı) 590 hesaba devredilmesi gerekir.
• 690 hesapta zarar varsa 692 hesaba devredilir
• 692 hesabın 591 hesaba devredilmesi gerekir.

İlgili çalışmalar yapıldıktan sonra yeni yıl için kayıtların açılışlarının yapılması gerekir. Konuyla ilgili detaylı bilgi almak için ofisimize bekleriz.

Kaynaklar

İ&G Accounting olarak siz değerli danışanlarımızın ihtiyaçlarına cevap vermek üzere her an yanınızdayız.